Parafia p.w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Luboszu

             Lubosz to duża wieś położona na obszarze wzniesień moreny czołowej nad jeziorem Luboszek, w okolicy bogatej w jeziora i mszary. Nazwa miejscowości związana jest imieniem pierwszych właścicieli – Luboskich herbu Nałęcz. W źródłach pisanych Lubosz wymienia się po raz pierwszy w 1379 r. jako własność Maćka dziedzica z Lubosza. Kolejnymi właścicielami majątku byli Przemysław Luboski (1398) i Stasiek Luboski (1401). Około 1401r. Lubosz przyjęli Nałęcze-Ostrorogi. Pierwszy z nich, Niemierza z Pierzchna, późniejszy właściciel Grodziska ( 1417 lub 1418) używał nazwiska Luboski a później Grodziecki. Po jego śmierci, w 1435 roku, Luboszem władają potomkowie Niemierzy – Niemierza Młodszy i Sędziwój, którzy przed 1457 rokiem zastawili Lubosz Dobrogostowi Ostrorogowi Lwowskiemu i już nie wykupili. Ostatecznie Jan, syn Niemierzy Młodszego, w roku 1465 sprzedaje wsie Lubosz, Charzewo oraz (obiekty dzisiaj nieokreślone) Uścięcino, Wilcze Ostrowy – Dobrogostowi Lwowskiemu. Od tego czasu klucz Lubosz występuje w dokumentach przy okazji działów majątkowych drób Ostrorogów Lwowskich. Kościół w Luboszu istniał z całą pewnością już w XIV w., ale pierwsza wzmianka o nim pojawia się dopiero w 1398 r. w związku z instytuowaniem plebana Wojciecha na altarię Krzesińskich w kościele św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Parafia wraz z drewnianym kościołem pod wezwaniem św. Bartłomieja została utworzona prawdopodobnie z wydzielonej parafii pniewskiej. Jej obszar był stosunkowo niewielki i obejmował wsie Lubosz, Charzewo (dzisiaj Chorzewo) i Chudopsice (dzisiaj Chudobczyce). Plebanię uposażono w rolę, meszne, dziesięcinę folwarczną i kmiecą. Stosunkowo spokojnie mijają lata XV stulecia. Na podstawie akt znajdujących się w Archiwum Archidiecezjalnym możemy sporządzić kompletny wykaz plebanów z tego okresu. Po wspaniałym już plebanie Wojciechu (1398) duszpasterzami, osobiście lub przez zastępców, byli : Jan (1404), Mikołaj Gredis (1408-38), Mikołaj (1438-40), Stanisław (1440-57), Andrzej z Międzyrzecza (1458-69), Piotr (1469-88), Maciej (1488-94), Jan Lis (Lisek) ze Lwówka (1494-1534), Anzelm Łukowski – kantor poznański ( 1534-35), Jan z Trzciela(1535-36),Wojciech z Michorzewa (1536-37), Walenty Borzycki (1557-63). W 1510 r. za plebana Jana Lisa ze Lwówka, wieś panów z Lwówka ma 23 łany osiedlone, 5 łanów opustoszałych, 4 łany należą do wójta, jest jedna karczma, 10 zagród zasiedlonych, 3 zagrody opustoszałe oraz folwark. Wiek XVI to okres niezwykle burzliwy w dziejach luboskiego kościoła, którego nie ominęła reformacyjna zawierucha. Jest prawdopodobne, że Ostrorogowie, zwolennicy reformacji, oddali kościół w ręce innowierców. Ówczesny pleban, Walenty Borzycki (franciszkański kleryk posiadający niższe święcenia) został w 1563 r. usunięty z plebanii. Usunięcie mogło nastąpić albo ze strony władzy duchownej za brak rezydencji, albo ze strony patrona w wyniku przejęcia kościoła przez innowierców. W 1576 r. plebanem zostaje Piotr z Poznania (zabity w Luboszu). W tym samym roku jego miejsce zajmuje Jan z Buku, który z niewiadomych przyczyn ustępuje w 1591 r. Nowo mianowany pleban, Mikołaj Niniński, nie rezyduje w Luboszu. Na jego miejscu przebywa w tym czasie apostata-cysters Leonard, który niebawem wyniósł się z Lubosza i wstąpił do klasztoru karmelitów. W 1592 r. Jan Ostroróg, podczaszy koronny, sprzedaje na trzy lata (z zastrzeżeniem prawa wykupi) Janowi Broniewskiemu wsie: Lubosz, Charzewo, Chudopczyce za 7 500 złotych polskich z prawem patronatu kościoła parafialnego. Około 1603 r. parafia ponownie znajduje się pod patronem Jana Ostroroga, wówczas wojewody poznańskiego, który zajmuje łąkę kościelną, a plebanię przemienia w karczmę. W pierwszej połowie XVII w. Kolejnymi właścicielami majątku i parafii (a tym samy kolatorami kościoła) są Swinarscy, Kaliszkowscy, a w XVIII w. Opalińscy i Bnińscy. W 1641 r. podczas wizytacji biskupa Braneckiego stwierdzono iż „kościół w Luboszu pod tytułem św. Bartłomieja apostoła, kolacyi dziedziców wsi, jest murowanym”. W następnych latach świątynie przebudowano bowiem w 1677 r. podczas poświęcenia kościoła przez sufragana i archidiakona poznańskiego Macieja Kurskiego, budynek musiał być nowym a przynajmniej w dobrym stanie. W 48 lat później wizytujący parafię biskup Libowicz pisze: „Kościół we wsi Lubosz ma chór mniejszy murowany, chór zaś większy drewniany”. Warto pamiętać, iż w tym okresie musiał istnieć we wsi szpital, niestety bez żadnego uposażenia. Jednak wizytator Libowicz zalecał plebanowi „… aby z ambony polecał często parochianom swoim odbudowanie na nowo szpitala”. Niestety już około 1785 r. kościół w Luboszu pod wezwaniem św. Bartłomieja, którego kolatorem jest Stanisław z Bnina Baniński – szambelan J.K.M. Stanisława Augusta Poniatowskiego”… jest w połowie murowanym, w połowie drewnianym, wewnątrz w kształcie krzyża, malowany, zewnątrz obity deskami, spustoszony, świeżo przez dziedzica szkudłami pokryty” (wg. relacji Gliszcyńskiego). Chylący się ku upadkowi kościół został staraniem Aleksandra hrabiego Bnińskiego, ówczesnego właściciela wsi, odbudowany w latach 1818-23 pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Panny Maryii. Dwuspadowy dach pokrywa skromny budynek o cechach późnoklasycznych. Jest to budowla orientowana, salowa, na planie prostokąta, z niewysoką wieżą od wschodu i zakrystią od zachodu. Chór muzyczny drewniany półkolisty wsparto na czterech drewnianych kolumnach. W barokowym głównym ołtarzu umieszczono obraz „Matki Boskiej Luboskiej z Dzieciątkiem ” pochodzący z drugiej połowy XVII w. Srebrna sukienka pochodzi z tego samego okresu. Wokół obrazu widać kilka srebrnych tabliczek wotywnych. Na uwagę zasługuje również ambona z XVIII w. oraz drewniana ośmioboczna chrzcielnica z późnorenesansowymi ornamentami. Ludowe rzeźbiarstwo reprezentuje „Chrystus Zmartwychwstały” oraz krucyfiks naturalnej wielkości postacią Chrystusa.

 zdjęcia kościoła z początku XXw

Około 1836 r. Lubosz przechodzi w ręce niemieckiej rodziny Bardtów. W sąsiedztwie kościoła zbudowano wówczas rozległy zespół dworsko – folwarczny. W parku krajobrazowym, założonym w połowie XIX w. na powierzchni 13 ha, znajduje sie modernistyczny dwór z 1919 r., otoczony kilku sędziwymi drzewami uznanymi za pomniki przyrody (dwustuletnie cisy o obwodach od 100 cm, trzy dęby szypułkowe oraz buk zwyczajny odmiany purpurowej o obwodzie 260 cm). W północnej części parku znajduje się opuszczony cmentarz Bardtów z kilkoma nagrobkami i granatowym krzyże z 1882 r. Na południe do parku i dworu rozciąga się folwark z budynkami powstałymi na przełomie XIX i XX w. Spichlerze i stodoły wzniesiono z kamieni polnych, a do budowy gorzelni parowej wykorzystywano cegły pochodzące z prywatnej cegielni polowej właściciela.

  zdjęcia z początku XXw

W drugiej połowie XIX w. żyło w Luboszu 602 mieszkańców, w tym: 401 katolików i 201 ewangelików (156 z nich było analfabetami). Majątek Lubosz (w skład którego wchodziła wieś, leśnictwo, folwark oraz wsie Karolewo /Carlshof/ i Augustowo) liczył 7 328 mórg.

 zdjęcia z początku XXw

W wyniku trzech parcelacji ziemi przeprowadzonych w latach 1927, 1933 i 1937 areał majątku uległ znacznemu zmniejszeniu. Po zakończeniu I wojny światowej ( ok 1920 r.) „parafia luboska liczyła 1450 dusz (parafianie to przeważanie lud dominialny). W parafii mieszka 16 gospodarzy. Parafia posiada beneficjum tylko na 18 morgach ( 4,5 ha). 500 mórg (125 ha), które dodano patronowi w wieczystą dzierżawę przepadło. Dochody proboszcza są bardzo liche”. W dwudziestych latach XX w., pomimo finansowych problemów, rozbudowano plebanię. Około 1936 r. rodzina Bardów zrzekła się przywileju patronackiego. Na krótko przed wybuchem II wojny światowej przeprowadzono konserwację kościoła. Zmieniono wówczas sufit z beczkowego na kasetonowy, dobudowano zakrystię, a ołtarz przesunięto na dzisiejszą ścianę kościoła (1938/39). Tragiczne piętno na dziejach wsi i kościoła odcisnęła ostatnia wojna. Pierwszym poległym mieszkańcem w kampanii wrześniowej był Jan Nowak z Straży Granicznej, którego zastrzelił kolonista niemiecki z Radgoszczy koło Międzychodu. Z wojny nie powrócił również Feliks Puk (poległ pod Warszawą) oraz Stanisław Maciejewicz (zaginął bez śladu). W 1941 r. Niemcy aresztowali ówczesnego proboszcza Lubosza, księdza Jana Bąka, który zginął w obozie koncentracyjnym w Dachau (1942 r.). Po aresztowaniu księdza Bąka kościół parafialny zamknięto i zamieniono na magazyn materiałów wojennych i środków chemicznych . Po wojnie kościół na nowo stał się ośrodkiem odradzającego się życia religijnego. Od wyzwolenia do chwili obecnej w parafii sprawowali posługę duszpasterską:

1945 – 1947 – ksiądz Wacław Sztuba (aresztowany przez UB w 1946 r. – wówczas parafią luboską zajmował się ksiądz Nowakowski),

1947 – 1950 – ks. Michał Damm,

1950 – 1964 – ks. Kazimierz Tesarewicz ,

1964 – 2003 – ks. Józef Wartecki,

2003 – 2007 – ks. Sławomir Baraniak,

2007 – 2011 – ks. Marek Sobkowiak,

2011 – 2021 – ks. Jarosław Foltyniewicz,

2021-            – ks. Marcin Cabaj.

Opracowały: Aurelia Kaszkowiak i Danuta Majchrzak

zdjęcia pochodzą z:    https://polska-org.pl oraz https://www.ruinyizamki.pl